Podział majątku wspólnego małżonków nie może odbywać się w dowolny sposób, lecz musi być realizowany zgodnie z określonymi procedurami. Istnieje możliwość dokonania podziału majątku przed sądem, w drodze dwustronnej umowy, lub przez zawarcie umowy majątkowej. Należy jednak pamiętać, że konieczne jest dochowanie wymogów określonych przepisami obowiązującego prawa.
Do podziału majątku wspólnego może dojść:
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego ani podejmować decyzji o rozporządzaniu swoim udziałem w majątku wspólnym. Istnieją jednak dwie opcje, które umożliwiają dokonanie podziału przed rozwodem:
Umowa majątkowa
Umowa majątkowa, powszechnie znana jako intercyza, wprowadza pełną rozdzielność majątkową między małżonkami. Dokument ten musi być sporządzony w formie aktu notarialnego, aby była ważna. Jeżeli nie spełni tego wymogu, stanie się nieważna i nie wywoła żadnych skutków prawnych. Zawarcie takiej umowy powoduje, że każdy z małżonków ma prawo do samodzielnego dysponowania swoimi składnikami majątku. Jeśli dojdzie do rozwodu, nie ma konieczności przeprowadzania podziału majątku, ponieważ wspólność majątkowa już nie istnieje.
Orzeczenie sądu
Podział majątku wspólnego przed rozwodem może również przebiegać przez sąd. Sądowy podział majątku przed rozwodem przebiega w dwóch etapach. W pierwszej kolejności sąd rozstrzyga o zniesieniu wspólności majątkowej, co następuje na drodze procesu. Dopiero po zakończeniu tej procedury możliwe jest dokonanie podziału majątku wspólnego w trybie nieprocesowym. Ważne jest, że o zniesienie wspólności majątkowej mogą wystąpić oboje małżonkowie, ale decyzja sądu wymaga przedstawienia ważnych powodów. Sąd może na przykład przychylić się do wniosku, jeżeli wspólność majątkowa nie służy już dobru jednego z małżonków, a dalsze jej istnienie stanowiłoby zagrożenie dla rodziny. Przykładem takich powodów może być uzależnienie jednego z małżonków, np. od alkoholu czy narkotyków, co prowadzi do marnotrawienia wspólnego majątku.
Podział majątku wspólnego można przeprowadzić również w trakcie postępowania rozwodowego, jeszcze przed wydaniem wyroku o rozwodzie. Aby do tego doszło, konieczne jest złożenie przez jednego z małżonków wniosku o podział majątku. Sąd może wtedy podjąć decyzję o podziale majątku wspólnego, o ile nie opóźni to znacznie procesu rozwodowego. Decyzja o rozstrzygnięciu w tej sprawie leży w gestii sądu, który ocenia, czy rozstrzyganie kwestii podziału majątku nie wpłynie na przedłużenie postępowania rozwodowego.
Z prawnego punktu widzenia podział majątku wspólnego może odbyć się w dwojaki sposób:
Pod względem technicznym, podział majątku może nastąpić poprzez:
Podkreślenia wymaga fakt, że pierwszeństwo ma podział w naturze, a pozostałe metody, takie jak przyznanie rzeczy jednemu z małżonków czy sprzedaż licytacyjna, stosuje się w razie niemożności dokonania podziału w naturze. W takiej sytuacji, sąd może postanowić o przyznaniu rzeczy na własność jednemu z małżonków lub zorganizowaniu ich sprzedaży.
Umowny podział majątku wspólnego jest możliwy tylko wtedy, gdy małżonkowie osiągną pełne porozumienie w tej kwestii. Umowa powinna być zawarta na piśmie i precyzyjnie określać przedmioty podlegające podziałowi oraz sposób przeprowadzenia podziału. Jeśli w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość, umowa musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niedotrzymanie tego warunku skutkuje nieważnością umowy.
W przypadku, gdy małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia, pozostaje jedynie rozwiązanie sądowe. Sądowy podział majątku wspólnego następuje po złożeniu odpowiedniego wniosku do sądu rejonowego, który jest właściwy ze względu na miejsce położenia majątku. Wniosek musi zawierać szczegółowe informacje o składnikach majątku wspólnego oraz propozycje dotyczące sposobu podziału.
Podkreślenia wymaga, że wniosek o podział majątku musi zawierać pełny wykaz składników majątku wspólnego, w tym nieruchomości, wraz z dokładnym opisem ich położenia, powierzchni oraz przeznaczenia. Ponadto wnioskodawca powinien określić, które z rzeczy mają trafić do którego z małżonków i zaproponować sposób podziału.
Koszt sądowego podziału majątku wspólnego wynosi 1 000 zł. Jeśli małżonkowie uzgodnili sposób podziału, koszty postępowania są znacznie mniejsze i wynoszą 300 zł.
Rozdzielność majątkowa może także zostać orzeczona przez sąd w przypadku, gdy:
Podział majątku jest skomplikowaną procedurą, wymagającą przestrzegania wielu formalności. Właściwe przygotowanie umowy podziałowej lub wniosku do sądu nie jest łatwym zadaniem, zwłaszcza gdy chodzi o precyzyjne określenie przedmiotów, które mają podlegać podziałowi. Skorzystanie z pomocy adwokata lub radcy prawnego jest zdecydowanie warte rozważenia. Specjalista pomoże w sporządzeniu odpowiednich dokumentów, zarówno pod względem merytorycznym, jak i formalnym. Prawnik może także reprezentować stronę przed sądem, co pomoże uniknąć pomyłek proceduralnych.
